Zorg voorlopig belangrijkste verkiezingsthema

Gepubliceerd: 20-09-2016

Zetelpeiling: gat PVV en VVD geslonken


Vergeleken met de aanloop naar de vorige verkiezingen voor de Tweede Kamer is het lijstje thema’s waarop kiezers aanslaan iets veranderd. Hoewel de top drie uit dezelfde thema’s bestaat, is de volgorde anders. ‘Zorg’ - ook de favoriete investeringspost, als het aan Nederlanders ligt - is het belangrijkste thema. ‘Economie’ en ‘Europa’ hebben duidelijk aan belang hebben ingeboet, terwijl typische law and order thema’s ‘bestrijding van criminaliteit en terrorisme’ weer terug zijn van weggeweest.

Dat blijkt uit onderzoek van Kantar Public. In de nieuwste zetelpeiling blijft de PVV de grootste, al zakt de partij van Geert Wilders wel flink (van 36 naar 29 zetels). De VVD staat met 25 zetels tweede.
 
‘Zorg’ lijkt momenteel het vaakst het doorslaggevende thema voor de partijkeuze van mensen te zijn (19%), gevolgd door ‘sociale zekerheid’ (16%). In de zomer van 2012 draaide het vooral om ‘economie’. Destijds vond bijna een kwart (23%) dit thema doorslaggevend, nu nog ‘maar’ 13%. Verder: ‘Europa’ speelt vooralsnog een marginale rol (toen voor 10% doorslaggevend, nu voor 3%), terwijl ‘bestrijding van criminaliteit en terrorisme’ en ‘integratie’ een opmars hebben gemaakt.
 
Hoewel de SP electoraal nog niet echt profiteert, hebben de socialisten wel de beste papieren om zich op het thema ‘zorg’ te onderscheiden. SP-kiezers (zowel in 2012 als nu) slaan verreweg het meest op zorg aan, terwijl dit thema ook bij CDA-, PvdA-, PVV- en ChristenUnie-kiezers resoneert. De PVV-kiezer hecht nu de meeste waarde aan integratie en aan bestrijding van criminaliteit en terrorisme. Dat laatste thema is ook voor VVD-kiezers van bovengemiddeld belang.
 
De VVD-kiezer vindt economie nog altijd onbetwistbaar het belangrijkst - alleen D66-kiezers en CDA-kiezers slaan (in beperktere mate) eveneens aan op dit thema. Bij D66-kiezers wint onderwijs, bij GL-kiezers in overweldigende mate het milieu. PvdA- en CDA-kiezers onderscheiden zich op geen enkel thema – bij beide kiezersgroepen staat zorg bovenaan, maar op geen enkel thema zijn de verschillen met andere kiezersgroepen significant.

1 | Zorg belangrijkste thema, economie en Europa zakken weg, 'law & order'terug op agenda


Thema’s die DOORSLAG geven in stemgedrag (1e genoemd) Dec 2004 Nov
2006
Mei 2010 Juni 2012 Juni
2013
Sept
2016
  % % % % % %
Gezondheidszorg en welzijn 15 17 17 18 17 19
Sociale zekerheid 17 23 16 16 13 14
Economie 14 19 20 23 14 13
Bestrijding criminaliteit/ terrorisme 15 8 11 5 7 12
Integratie moslims en allochtonen 6 5 7 3 3 7
Onderwijs 4 4 4 6 10 6
Milieu 2 4 3 3 3 5
Overheidsdienstverlening 5 3 4 4 6 4
Europese Unie (samenwerking, zeggenschap) 1 0 1 10 4 3
Toestand in de wereld 3 1 1 1 2 3
Ethische kwesties / privacybescherming 9 9 9 4 3 2
Democratie/ bestuurlijke vernieuwing 1 1 1 2 3 1
Verkeer en vervoer 1 1 1 1 2 0
 

SP-kiezer: ‘groepsgevoel’, GL: ‘lijsttrekker’, PVV en D66-kiezer: ‘bepaald thema’

En welke motieven spelen de doorslag om op een bepaalde partij te stemmen? Overall spelen ‘ideologie’ en ‘eens met een bepaald standpunt’ de grootste rol, maar er zijn belangrijke verschillen naar partijvoorkeur. Mensen die nu VVD zouden stemmen, vinden bovengemiddeld vaak dat de partij het goed doet in de regering.
 
Bij SP-kiezers in spe speelt het motief ‘komt op voor de groep, waartoe ik mezelf reken’ een grote rol. Bij PVV- én D66-kiezers ‘het standpunt over een bepaald thema’. Bij CDA-kiezers speelt ‘gewoonte’ (nog) een bovengemiddeld grote rol, en bij GroenLinks-kiezers (zie ook het hoge rapportcijfer voor Klaver!) ‘de lijsttrekker spreekt me aan’. Bij PvdA-kiezers springt – opnieuw – geen enkel motief eruit.   

2 | Kiezers D66 en PVV slaan aan op bepaald thema, SP-kiezers op groepsgevoel, GroenLinks trekt kiezers wegens lijsttrekker
Voornaamste motief om een partij te stemmen (1e genoemd) VVD nu PvdA nu PVV nu SP nu CDA nu D66 nu GL
nu
Totaal
  % % % % % % % %
Omdat ik het eens ben met de ideologie 18 17 8 15 20 16 22 15
Omdat ik het eens ben met het standpunt over een bepaald thema 10 12 27 9 7 23 11 15
Omdat de partij opkomt voor de groep waartoe ik mezelf reken 10 18 11 26 12 6 4 14
Omdat ik het niet eens ben met andere partijen 11 1 19 13 9 10 10 12
Omdat ik het eens ben met het partijprogramma 8 3 12 11 8 11 8 10
Omdat de lijsttrekker me aanspreekt 5 - 6 11 5 7 28 8
Ik stem uit gewoonte op deze partij 9 5 1 4 16         3 1 5
Omdat deze partij het goed doet in de regering/ oppositie 14 4 1 1 9 8 0 5
 

Als het aan Nederlanders ligt: investeren in zorg

We hebben, met het oog op Prinsjesdag, ook gevraagd op welk beleidsterrein men zou investeren. Hieronder de top vijf (als eerste genoemd):
 
1.    Gezondheidszorg (28%)
2.    Onderwijs (12%)
3.    Sociale zekerheid (11%)
4.    Veiligheid en ordehandhaving (10%)
5.    Koopkrachtontwikkeling (9%)
 
Voor mensen die nu SP zouden stemmen scoren zorg en sociale zekerheid hoog, voor mensen die nu D66 zouden stemmen onderwijs, en voor VVD-stemmers veiligheid en ordehandhaving.


Zetelpeiling: gat PVV en VVD slinkt

In de nieuwste zetelpeiling blijft de PVV de grootste, al zakt de partij van Geert Wilders wel flink:van 36 naar 29 zetels. De VVD profiteert en stijgt naar 25 zetels. Ook GroenLinks doet goede zaken (13 zetels). De PvdA (9 virtuele zetels) heeft het nog steeds lastig. DENK, VNL en de Piratenpartij schommelen allen om en nabij één zetel.


3. | Virtuele zetelverdeling week 38 2016: PVV en VVD aan kop, versplintering onderin


  TK 2012 6
dec
2013
3 dec 2014 2 mrt 2015 25 juni 2015 18 aug 2015 15 okt 2015 15 dec 2015 25 feb 2016 1 april 2016 2
juni 2016
19 sept 2016
VVD 41 24 20 21 27 28 21 23 25 25 22 25
PvdA 38 18 12 14 13 13 11 10 11 10 12 9
PVV 15 27 28 25 21 21 38 33 32 35 36 29
SP 15 21 19 20 21 23 17 20 19 16 18 18
CDA 13 14 18 17 17 17 15 14 16 15 15 14
D66 12 20 26 29 21 23 18 22 17 18 18 18
ChristenUnie 5 8 8 7 7 7 8 9 7 8 7 7
GroenLinks 4 5 6 5 8 7 9 10 11 10 9 13
SGP 3 3 4 4 4 3 4 3 4 4 3 4
50 Plus 2 6 5 4 5 5 6 3 4 4 6 7
PvdD 2 4 3 3 5 3 3 3 4 5 3 3
DENK - - - - - - - - - - 1 1
VNL 0 - 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1
Piratenpartij 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1
 

Drie kleine partijen om en nabij één zetel, GroenLinks wint van PvdA en D66

Drie zetelloze partijen (DENK, VNL en de Piratenpartij) zouden vandaag goede kans op een zetel maken. Hieronder enkele verklaringen van potentiële kiezers:
 
‘Tijd voor iets nieuws, huidige partijen functioneren niet, bevolkingsgroepen worden uitgesloten, angst opwekkende uitspraken van politici. Ze gaan niet voor het belang van de bevolking’ (stemde eerst PvdA, zou nu DENK kiezen)
 
‘Goede partij, doen wat ze beloven’ (stemde in 2012 niet, zou nu Piratenpartij stemmen)
 
‘Nederland UIT de EU en meer en bindende referenda. En niet weglopen van de verantwoordelijkheid’ (stemde eerst PVV, zou nu VNL stemmen)
 
GroenLinks zit in de lift. Vooral PvdA- en D66-stemmers geven nu de voorkeur aan de partij van Jesse Klaver. De behoefte aan een linkser en groener beleid spelen daarbij de voornaamste rol:
‘Vind dat D66 te weinig gedaan heeft aan duurzame innovatie! Een gemiste kans voor onze economie, voor ons milieu, tegen klimaatverandering en onze onzekere toekomst en die van onze kinderen’ (stemde eerst D66, zou nu GroenLinks stemmen)
 
‘De PVDA is te rechts geworden. Het is nauwelijks nog een sociale partij te noemen’ (stemde eerst PvdA, zou nu GroenLinks stemmen) 


Vertrouwen in Rutte II: laag, maar zeer negatieve groep in aandeel geslonken

Hoewel het vertrouwen in het kabinet Rutte op een laag niveau blijft (19% heeft (heel) veel vertrouwen), ligt dit wel op het hoogste niveau sinds Prinsjesdag 2014. Verder: het aandeel mensen met heel weinig vertrouwen is geslonken – van 31% in juni naar 24% nu.
 
Weinig mensen zien het kabinet - zo vlak voor het einde - nog vallen. Het aandeel mensen dat verwacht dat Rutte II de hele rit uitzit, neemt (nog) verder toe (augustus 2015: 44%, februari 2016: 61%, juni 2016: 65%, september 2016: 74%).
 
4 | Vertrouwen in Rutte II ook in de laatste maanden laag, maar zeer negatieve groep geslonken
Hoeveel vertrouwen heeft u in Rutte II? 13 sept 2013
 
6
dec 2013
 
19 mei 2014 16 sep 2014 3
dec 2014
 
2 mrt 2015 18 aug 2015 15 okt 2015 15 dec 2015 25 feb 2016 1 april 2016 2 juni 2016 19 sept 2016
  % % % % % % % % % % % % %
Heel veel vertrouwen 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 1
Veel vertrouwen 11 14 15 20 16 15 17 14 16 16 15 14 18
Weinig vertrouwen 47 47 48 45 44 47 44 46 43 44 4 43 44
Heel weinig vertrouwen 36 29 26 25 30 29 26 31 28 28 28 31 24
W.n. /geen mening 6 9 10 9 9 9 12 9 13 11 9 12 13

De waardering voor premier Rutte stijgt, nu het einde van zijn tweede kabinet nadert, enigszins (van 5,6 naar 5,9). Jesse Klaver is met een 6,4 de populairste fractievoorzitter van dit moment. Van het huidige kabinet blijft Jeroen Dijsselbloem nog steeds het best gewaardeerd (met een 6,5).
 
Onderzoeksnummer: D0542 
Het onderzoek is uitgevoerd middels de CAWI-methode (online). De steekproef is getrokken in TNS NIPObase. Aan het onderzoek werkten in totaal 995 Nederlanders van 18 jaar en ouder mee (bruto steekproef: n=1.550, totale respons: 64%). Veldwerkperiode: 14 t/m 18 september 2016.
 
De steekproef is getrokken op basis van de ideaalcijfers voor geslacht, leeftijd, opleiding, Nielsen-regio, gezinsgrootte en politiek stemgedrag bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 12 september 2012. De resultaten zijn herwogen op geslacht, leeftijd, opleiding, gezinsgrootte, politiek stemgedrag bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 12 september 2012.
 
We benadrukken dat we in deze peiling met steekproefmarges te maken hebben. Voor de grootste partij in de peiling (PVV, met 18,7%) komt dit overeen met zo’n drie zetels hoger of lager. In theorie kan de tweede partij (VVD, met 16,5%) gelijk of hoger staan.
 
Bij publicatie of verspreiding graag de bron: TNS NIPO vermelden.
 

Voor meer informatie kunt u terecht bij:


Tim de Beer                                                                          
t  (020) 5225 399 / 06 - 39 23 11 75
e  Tim.de.Beer@kantarpublic.com
twitter @timdebeer79  


Koen de Groot
t  (020) 522 55 26
e  Koen.de.Groot@kantarpublic.com
twitter  @Koen_deGroot